Beleidsmatige verantwoording

In deze beleidsmatige verantwoording geven we in vogelvlucht een toelichting op de 9 programma’s uit de jaarstukken. Een uitgebreide verantwoording en de bijbehorende cijfers leest u hierna.

In de zomer werden we door de ANWB uitgeroepen tot Allermooiste Vestingstad van Nederland en kregen we een Unesco werelderfgoedstatus. Een titel waar we met elkaar trots op mogen zijn en die bijdraagt aan een positieve impuls voor onze hele stad. Anderzijds zette ook in 2021 beperkingen door nieuwe corona-varianten de rem op het ontwikkeltempo. Toch wisten we met elkaar de schouders eronder te zetten. Vooral door samenwerking met elkaar hebben we gezocht naar de mogelijkheden en het online kunnen werken bood ook kansen. Zo zetten we onder meer een actie op met polsbandjes voor de hele stad toen we te maken kregen met de regeling voor Corona Toegangsbewijzen.

Bestuur en samenwerking
Bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid in 2021 is voortgebouwd op deze ambities uit GO2032. Het vormt de basis bij het verder bouwen aan, met en voor de stad. Dat zien we onder meer terug in de Omgevingsvisie. Waarbij in 2021 in werkateliers aan de slag is gegaan met het vormgeven van een visie voor de stad van 2050. Hierover leest u meer bij het onderdeel Stedelijke ontwikkeling.

Samenwerking met de stad werd ook verstevigd met het vaststellen van het Participatiebeleid Gorcums Samenspel 2022-2026. Inmiddels ligt er een werkboek als praktische gids voor de organisatie en initiatiefnemers in de stad. Daarnaast is de visie Dienstverlening Gastvrij Gorinchem in 2021 vastgesteld. Hierin staan ambities op het gebied van dienstverlening waardoor de gemeente beter moet gaan aansluiten bij wensen en verwachtingen van inwoners.

Regionaal dragen we actief bij aan de Regionaal Maatschappelijke Agenda (RMA) in de Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. De opgaven in de RMA zijn verder aangescherpt. Binnen de ‘Regio Deal Drechtsteden-Gorinchem e.o.’ zijn in 2021 alle projecten getoetst. De projecten in Gorinchem liggen op schema: i_lab (onderwijs) en het woonproject Lingeoever (Arkelsedijk). We verkennen nu op basis van het rapport over Gorinchem en haar regiofunctie: Samen voor Elkaar hoe met name op de lobby rond ruimtelijke ontwikkeling en vervoer zoals de MerwedeLingeLijn nauwer kan worden samengewerkt in de regio.

Veiligheid
Op basis van het integraal veiligheidsprogramma 2019-2022 zijn we samen met inwoners, ondernemers en partners aan de slag gegaan met wijkgericht werken. Vertrouwen en maatwerk vormen de basis. We stimuleren inwoners om een eigen bijdrage aan de leefomgeving te leveren en stimuleren inwonersparticipatie. Samen met samenwerkingspartners als de politie Lek en Merwede en inwoners hebben we uiteenlopende maatregelen genomen en interventies ingezet om de veiligheid in onze stad te waarborgen. In juli 2021 is het Camerabeleid van gemeente Gorinchem vastgesteld. In 2021 zijn Buiten de Waterpoort tijdelijk camera’s geplaatst. De resultaten van de inzet meten we onder meer in de Burgerpeiling. Uit de peiling van 2021 blijkt dat 86% van de inwoners zich veilig voelt.

Ook werken we binnen de regio en met de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid beheersen we de veiligheidsrisico's van onder andere transport en opslag van gevaarlijke stoffen. We zorgen voor een adequate voorbereiding op de bestrijding van incidenten en crisissen door een goede verbinding met hulpdiensten en een slagvaardige organisatie bij ernstige incidenten.

Bereikbaarheid en mobiliteit
In 2021 zijn veel stappen gezet die voortvloeien uit de Mobiliteitsvisie en de Uitvoeringsagenda Mobiliteitsplan 2020-2023. Diverse projecten zijn vorig jaar gestart en bevinden zich in de verkennende fase. Hierin vinden voornamelijk inventarisaties en onderzoeken plaats en wordt de participatie opgestart. Voorbeelden hiervan zijn: de aanbesteding voor het onderzoek naar de verbetering van de noordelijke infrastructuur, het haalbaarheidsonderzoek uitbreiding parkeergarage Kweeklust en het ontwerp voor toegankelijkere bushaltes. In 2021 rondden we het voorlopig ontwerp van de Haarsekades af alsook het onderzoek naar de verbetering van de fietsroutes, en een onderzoek naar de realisatie van een bewaakte fietsenstalling met de uitkomst dat er behoefte is aan minimaal 400 parkeerplekken. Ook is een nieuw parkeerprogramma voor de binnenstad opgesteld en in juni door de raad vastgesteld. Met dit programma wordt ingezet op een bereikbare binnenstad, ruimte voor kwaliteit en het stimuleren van schone en duurzame manieren van vervoer.

Voor de veerdiensten werd in 2021 de aanbesteding voor 2 elektrische schepen afgerond. Samen met de oevergemeenten zetten we in op duurzame veerdienst. Deze schepen komen in 2023 in de vaart. Ook zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuw steigerontwerp en een elektrisch oplaadpunt.

Economie
Met een nieuwe economische visie die werd vastgesteld werken we aan een economisch vitale stad die aantrekkelijk is voor inwoners, ondernemers en bezoekers. Eigen kracht, trends en ontwikkelingen zoals de next economy en ontwikkelingen in regio's rondom Gorinchem vormen de basis. Op basis van de visie is een uitvoeringsprogramma opgesteld en gestart. Concreet voorbeeld uit dit programma is de start van GorkumNext. Het platform voor inspiratie en ondersteuning voor startende, groeiende en gevestigde ondernemers. Via de coöperatie i_lab is concreet vormgegeven aan een verdere samenwerking tussen onderwijs, gemeente en bedrijfsleven. Dit zorg bovendien voor nauwere samenwerking in- en met de regio.

In de binnenstad zetten we ons in voor verbetering van het vestigingsklimaat, investeren we in de fysieke ruimte en faciliteren we ondernemersinitiatief. In een prettige samenwerking met vastgoedeigenaren en ondernemers werken we aan het plan Verkleinen kernwinkelgebied. Ook realiseerden we een uitvoeringplan Mooiste Vestingstad. Waarbij we de binnenstad met de titel op zak Allermooiste Vestingstad in samenwerking met ondernemers nog aantrekkelijker maken!

In 2021 is de uitvoering van het re-activatieplan Economie gecontinueerd. Om ondernemers tegemoet te komen, werden diverse maatregelen genomen. Denk aan het kwijtschelden van de terrashuur, het verlenen van uitstel van betaling van gemeentelijke belastingen, het uitstellen van het innen van markt- en staangelden en het oprichten van het (tijdelijke) noodfonds voor ondernemers die ‘tussen wal en schip vallen’ raakten. Met ondernemers(verenigingen) en de gemeenteraad is gesproken over een Herstel- en Investeringsagenda volgend op het re-activatieplan. Dit wordt nog verder uitgewerkt.

We maken onderdeel uit van het toeristisch samenwerkingsverband van vestingsteden in de regio. In dit verband zetten we ons gezamenlijk in voor het bereiken van een grotere economische spin-off en het verwerven van een sterkere positie in (boven)regionale samenwerkingsverbanden, zoals de Nieuwe Hollandse Waterlinie, NLDelta en de Dutch Delta Cruise Port. Als onderdeel hiervan werd in 2021 een strategie ontwikkeld om een stevigere positie binnen de riviercruisemarkt te verwerven.

Onderwijs
Bredeschool Dalemplein werd opgeleverd. Een prachtig staaltje samenwerking tussen OVO, CVO-AV, SKG, sportclubs en gemeente. Het project werd ruim binnen de begroting en tijdig gerealiseerd. In juni 2021 stemde de gemeenteraad in met de komst van i_lab, een nieuw innovatie- en afstudeercentrum. Alle 34 onderwijsinstellingen van Gorinchem en de regio hebben zich verenigd en doen mee binnen coöperatie i_lab. I_lab is voortvarend van start gegaan en de eerste innovatieprojecten draaien al vanuit tijdelijke huisvesting in DaVinci. De komende jaren zal i_lab op een locatie bij de Regionale Beroepen- en Innovatiecampus steeds meer vorm krijgen. Om het scholengebied rondom de Hoefslag te transformeren naar een echte beroepen- en innovatiecampus is een eerste verkennend omgevingsvisie-onderzoek gestart. De campusontwikkeling is onderdeel van de gehele gebiedsontwikkeling Gorinchem Noord. Het i_lab en de nieuwbouw van het Gilde Vakcollege vormen samen de eerste stap naar de campus waar leren, werken en innoveren samenkomen.

Op het gebied van taal is landelijk afgesproken dat overheden de komende jaren gezamenlijk optrekken bij het verbeteren van de (taal)vaardigheid van volwassenen. Voor de aanpak van laaggeletterdheid is in 2021 een regionaal plan vastgesteld gebaseerd op het Taalpact uit 2019. Met de brievenwasserette en het programma 'Huh? Wat bedoelt u?' is een start gemaakt om laaggeletterden te bereiken en meer aansluiting te zoeken met inwoners.

In 2021 is het Onderwijs Achterstanden Beleid (doelgroep 0-12 jaar) omgezet naar Gelijke Kansen Beleid voor jeugdigen tot en met 18 jaar. Doel is de (taal)geletterdheid bij kinderen en jongeren te verbeteren. Interventies gericht op Gelijke Kansen worden in 2022 met kwantitatief en kwalitatief onderzoek 'gevolgd' op de effectiviteit.

Sport, cultuur en recreatie
Toonbeeld van voortvarende samenwerking is de realisatie van de Forteshal. Een succesvolle samenwerking tussen OVO, OKK en de gemeente. Een geweldig resultaat voor een van de oudste scholen van onze stad en een van de oudste sportverenigingen die nu beide op een hoger niveau sport kunnen beoefenen. Als gevolg van de coronamaatregelen was het organiseren van sport- en spelactiviteiten extra uitdagend. Toch is veel aandacht besteed binnen de geldende maatregelen om beweegactiviteiten aan te bieden voor jong en oud.

Voortvloeiend uit het Sportakkoord zijn in 2 wijken beweegroutes gerealiseerd, er is een vrijwilligerscampagne opgezet en er is een start gemaakt met een leefstijlcampagne. Culturele verenigingen en stichtingen die inkomsten mis liepen uit kaartverkoop en horeca, terwijl de vaste lasten zoals huisvestiging en beveiliging doorliepen konden een beroep doen op steunmaatregelen. Verenigingen en stichtingen konden een subsidieaanvraag doen om de tekorten te compenseren.

Een van de speerpunten van de cultuurvisie is cultuureducatie en -participatie. Er is gewerkt aan het realiseren van een duurzaam netwerk. Dat netwerk brengt het culturele-, economische- en sociale domein samen en informeert en inspireert cultuurmakers, maatschappelijke instellingen, inwoners en bezoekers van Gorinchem. Via Gorinchem Inspireert zijn in 2021 drie ‘coronaproof’.

inspiratiebijeenkomsten georganiseerd. In 2021 zijn de eerste stappen voor een toekomstige exploitant van De Nieuwe Doelen gestart. Het theater dat dankzij de creativiteit van de stad tijdens de Coronacrisis uitstekend dienst heeft blijven doen voor culturele evenementen. De gemeenteraad heeft eind 2021 ingestemd met het organiseren van een aanbesteding en de uitgangspunten voor de werving van een exploitant voor De Nieuwe Doelen.

Sociaal Domein
Ook in 2021 is verder gewerkt aan de vier doelen van het Integraal Sociaal Beleid: gezonde leefstijl, een passende leefomgeving, iedereen doet mee en passende zorg en ondersteuning. Ook is extra ingezet op de in 2020 benoemde zes kansen om een impuls te geven aan de transformatie van het sociaal domein. Verder is gewerkt aan meer integraliteit, meer focus op resultaat en effectmetingen en betere zichtbaarheid.

In 2021 is door de gemeenteraad de bereidheid uitgesproken om in Gorinchem passende, kleinschalige opvang van statushouders en kansrijke asielzoekers te faciliteren en daarover met raad, college en inwoners het gesprek aan te gaan. De mogelijkheden voor deze opvang worden verder onderzocht. Om crisisnoodopvang te voorkomen vingen we 4 weken 300 vluchtelingen op in het voormalig belastingkantoor. Eind van het jaar kregen we te maken met een aanwijzing van de staatsecretaris, om alsnog 300 vluchtelingen op te vangen. Opnieuw is dit voortvarend opgepakt en wordt nauw opgetrokken met bewoners om alles goed te laten verlopen. In de tussentijd zijn diverse alternatieve locaties onderzocht om kleinschalige opvang in Gorinchem duurzaam vorm te geven.

In 2021 zijn voor de Wmo opgave ‘Van Opvang naar Wonen 2020-2025’ op een aantal thema’s belangrijke vorderingen gemaakt. De regionale ‘Agenda Huisvesting Kwetsbare Groepen’ (HKG) is vastgesteld en in uitvoering genomen. Gemeenten, woningcorporaties en zorgaanbieders hebben regionale afspraken gemaakt om meer opvangplaatsen voor daklozen te realiseren en maatregelen te treffen om dakloosheid te voorkomen. Hiervoor zijn urgentie- en contingentafspraken vastgelegd voor toeleiding naar bestaande woningvoorraad.

De inkoopafspraken met aanbieders van de maatwerkvoorziening ‘Begeleiding’ en huishoudelijke ondersteuning zijn gewijzigd. Voor dagbesteding en huishoudelijke ondersteuning laten we resultaatfinanciering los en gaan we terug naar PxQ-financiering (prijs * hoeveelheid). Ook hier zijn de tarieven aangepast. Deze wijzigingen leveren niet alleen beter maatwerk op. Er wordt ook bespaard op de kosten ten opzichte van de huidige tariefafspraken. Daarnaast is in 2021 gewerkt aan het nieuwe inkoopkader jeugd welke op 1 januari 2022 is ingegaan. Het inkoopkader is onder andere uitgewerkt in concrete doelstellingen en ontwikkelopgaven waarbij passende zorg, dichtbij huis voor de jeugdige en zijn/haar gezin voorop staat.

Ook in 2021 heeft preventie extra aandacht gekregen, gezien de ontwikkelingen rondom corona. Er is verder uitvoering gegeven aan het alcohol preventie- en handhavingsplan. Daarnaast investeerden we in preventie door het versterken van de buurthuisfunctie, wijkgericht werken en in het bijzonder het versterken van sociaal cultureel werk via de inzet van de opbouwwerker.

Op 1 januari 2022 is de nieuwe Wet Inburgering in werking getreden. Met deze nieuwe wet hebben gemeenten de regie over de inburgering van statushouders en gezinsmigranten. In 2021 is de implementatie van de nieuwe Wet Inburgering voorbereid via de pilots ‘Taalsnelweg naar Werk’, ‘Toekomstboek’ en de pilot ‘Gezinsmigranten’. Ook werd via een gecombineerde aanbesteding van de gemeenten Gorinchem, Molenlanden en Vijfheerenlanden een aanbieder gekozen voor de educatietrajecten onder de Wet Educatie Beroepsonderwijs en de leerroutes B1 (gericht op taalniveau B1) en Z (gericht op zelfredzaamheid) vanuit de nieuwe Wet Inburgering.

Duurzaamheid
Vanuit het programma duurzaamheid zet Gorinchem zich in om een schone, duurzame en leefbare stad te worden. Samen met gemeente Molenlanden, inwoners en andere belanghebbenden is de Regionale Energiestrategie Alblasserwaard (RES) 1.0 tot stand gekomen. In de zomer van 2021 is het Uitvoeringprogramma RES 1.0 Alblasserwaard, inclusief leidraad communicatie en participatie, opgesteld.

Samen met inwoners en gebruikers is hard gewerkt aan de duurzaamheidstransitie. Voorbeelden hiervan zijn informatiepunten bij het Natuurcentrum en i_lab, het Regionaal Energieloket, Het Nieuwe Wonen en de gemeentelijke website biedt informatie voor inwoners en ondernemers die willen verduurzamen. Ook de Gorinchem Duurzaam Weken, een campagne om energiebesparing, biodiversiteit, klimaatadaptatie en circulaire economie te stimuleren droeg hier aan bij. In 2021 zijn activiteiten rond de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE) afgerond en is de Regeling Reductie Energiegebruik Woningen (RREW) opgestart.

De GR Waardlanden ziet een lichte daling van het aantal kilogrammen restafval per inwoner. Deze trend zal zich naar verwachting vanaf 2023 doorzetten, omdat dan de eerste resultaten van het in 2021 vastgestelde Afval- en Grondstoffenbeleid zichtbaar zijn. Er zal nog geen sprake zijn van de streefwaarde 100 kilogram per inwoner, maar naar verwachting wel van een substantiële daling.

In februari 2021 kwam er groen licht voor de aanleg van het duurzaam warmtenet in de Gildenwijk. Vanaf medio 2022 worden gefaseerd zo’n 1000 huurwoningen van Poort6 aangesloten op het warmtenet. Ook het stadhuis en het kantoor van Poort6 worden op termijn aangesloten. Met bovengenoemde instrumenten werken we aan structurele verlaging van de CO2-uitstoot. Dat doen we met subsidies van de EU, Rijksoverheid en provincie. Zo kunnen we invulling geven aan de wensen vanuit het Gorcums akkoord.

Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Stedelijke vernieuwing
In de Omgevingsvisie 2050 werken we in samenhang aan Gorinchem als Woonstad, Werkstad, Waterstad en Regiostad. We werken verder aan deze visie maar ondertussen ook aan concrete plannen. In 2021 werden bijvoorbeeld Tiny Houses gerealiseerd op twee plekken in onze stad. Verder werden in 2021 totaal netto ruim 400 woningen aan de Gorinchemse voorraad toegevoegd. Verder zijn belangrijke stappen gezet voor het uithuizen van bedrijven aan de Schelluinse straat naar Gorinchem Noord om ruimte te maken voor wonen, vergroenen en minder vrachtverkeer door de stad. Daarnaast de realisatie van de beroepencampus samen met de ontwikkeling van station Noord in relatie tot een innovatief bedrijvenpark Groote Haar. Concrete eerste stappen zijn gezet voor de Lingeoever (Arkelsedijk). Ook is de Nota van Uitgangspunten voor Linge2 Zuid vastgesteld zodat dit gebied gereed is voor een verrijkende transformatie.

Er is in 2021 verder gewerkt aan de voorbereidingen voor de invoering van de Omgevingswet. Via een participatietraject met inwoners en belanghebbenden is een omgevingsvisie opgesteld. Ook is een Notitie Reikwijdte en Detailniveau opgesteld als startpunt voor het traject van de Omgevingseffectrapportage. Verschillende verordeningen zijn aangepast, samengevoegd en vereenvoudigd, resulterend in een Verordening Fysieke Leefomgeving. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet is aangekocht en deels lokaal ingericht en geïmplementeerd. In een geactualiseerd programma- en actieplan invoering Omgevingswet 2022-2029 wordt de samenhang tussen de onderdelen uitgebreider beschreven en de stand van zaken toegelicht.

Vanuit de Woon- en Transformatievisie hebben gemeente, woningcorporatie Poort6 en huurdersvereniging HP6 stappen gezet om te komen tot een gezamenlijke aanpak van de woningbouw. Met als doel om gezamenlijk ontwikkelingen optimaal te benutten zodat wijken sterker en gedifferentieerder worden en er een betere verdeling van woningsegmenten over de stad ontstaat. Daarnaast is ingezet op het verweven van de fysieke structuur van de stad met de sociale structuur. Dit heeft geleid tot maatwerkgesprekken met bewoners rondom speel- en ontmoetingsplekken in Mollenburg, Tiny Forests met groene buitenlokalen en de herinrichting van Tiende Penninglaan. De komende jaren wordt dit nog een stap verder gebracht door de ontwikkeling van “Kijk in de Wijk”, waarbij de samenwerking tussen wonen, wijkbeheer, veiligheid, leefbaarheid en stadsbeheer bevorderd wordt.